Wigilia Andrzejkowa od wieków kojarzona jest w Polsce z wróżeniem. Pierwsza pisemna wzmianka o tej tradycji pochodzi z 1557 roku i choć święto to nie jest już traktowane z taką powagą jak kiedyś, to podstawowe elementy zwyczaju pozostały niezmienione od czasów średniowiecza.
Ponieważ dzień św. Andrzeja (30 listopada) wyznacza początek Adwentu, w dawnych czasach wierzono, że duchy przodków w tym czasie schodzą na ziemię. To była okazja dla młodych dziewczyn, aby dowiedzieć się, czy w przyszłym roku wyjdą za mąż i jak będzie wyglądać jej ukochany. Z czym jeszcze związane są Andrzejki? Historia i tradycja nakazywała, aby wdowa, niezamężna panna lub rozwódka zapaliła w ten wieczór trzynaście świec, które przywoływały duchy do pokoju.
Tyle historii, a z czym dziś kojarzą się nam Andrzejki? Historia i tradycja wróżb pozostała niezmienna, ale coraz częściej jest to po prostu okazja do spotkania z przyjaciółmi i świętowania imienin Andrzeja. To bowiem jedno z najpopularniejszych imion, jakie nadawano mężczyzno w latach 50. ubiegłego wieku.
Dawniej wróżby dotyczyły konkretnie małżeństwa, traktowano je bardzo poważnie i odbywały się na osobności. W miarę upływu czasu młode dziewczęta zaczęły brać udział w Andrzejkach w grupach, aż w końcu do zabawy dołączono chłopców. W ten sposób tradycje andrzejkowe ewoluowały do dzisiejszego etapu – zabawy towarzyskiej, jaką znamy. Spośród wielu gier, które praktykowano w przeszłości na Andrzejkach, popularna do dziś jest ta, w której grupa młodych dziewcząt ściąga jeden z butów i ustawia je jeden za drugim w rzędzie. Dziewczyna, której but jest ostatni w kolejce, przekłada go na przód i tak dalej. Buty wędrują po domu, aż dotrą do drzwi wejściowych. Dziewczyna, której but jako pierwszy przekroczy próg, jako pierwsza wyjdzie za mąż.
Dziś tradycje andrzejkowe to też zabawa. Zazwyczaj jest mnóstwo jedzenia i napojów (i nie tylko). Ponieważ jest to ostatni dzień przed Wielkim Postem (post bożonarodzeniowy). To także ostatni dzień na zorganizowanie imprezy. W weekend najbliższy dacie 29 listopada niemal każdy klub organizuje imprezę.
Pochodzenie Andrzejek, jest pogańskie, stąd specyficzne obrzędy i wierzenia z nim związane. W przeszłości święto to traktowano bardzo poważnie. To był jeden z tych dni, kiedy ludzie mogli zobaczyć przyszłość. Chłopcy mieli swój własny dzień przepowiadania przyszłości. Ich święto odbywało się 24 listopada, a patronką była św. Katarzyna
Tradycje i zwyczaje andrzejkowe nakazują, aby wróżby odbywały się w gronie przyjaciół. Dziś najczęściej wykorzystuje się wosk, ale dawne tradycje i zwyczaje andrzejkowe były nieco bogatsze. Na przykład nakłuwano kartki, na których odwrocie zapisane były imiona znajomych mężczyzn. Ten, którego kartkę z imieniem przekuła dana dziewczyna, miał być jej przeznaczony na męża.
Kartki z imionami panów chowano też pod poduszkę. Rano, natychmiast po przebudzeniu, dziewczyna musiała sięgnąć ręką i wyjąć pierwszą kartkę, na którą się natknęła. Jak zapewne się domyślacie, ten, którego imię się tam znalazło, najpewniej był jej wybrankiem.
Najbardziej rozpowszechnioną tradycją jest przepowiadanie przyszłości za pomocą wosku. Tego typu wróżby andrzejkowe dla dorosłych mają następujący przebieg. Trzeba roztopić wosk i następnie wlać go do zimnej wody. Nie jest to takie proste, bo wosk musi przejść przez dziurkę w kluczu. Na koniec wyjmujemy figurę woskową z wody i oglądamy jej cień - jest to przepowiednia na następny rok.
Rzucany cień ujawnia wygląd twojego przyszłego partnera lub coś na temat jego charakteru. Chociaż jest to traktowane jako zabawa, wieki temu każdy szczegół cienia był analizowany z największą skrupulatnością. Wszystko mogło mieć kolosalne znaczenie. Cień nie tylko mógł ujawnić szczegóły dotyczące charakteru i osobowości przyszłego męża, ale też coś na temat jego wyglądu. Najbardziej bystre panie potrafiły na podstawie cienia, wywnioskować jakie imię ma ich przyszły wybranek.
Dziś wróżby andrzejkowe dla dorosłych nie są brane aż tak na poważnie. Raczej służą jako uzupełnienie dobrej zabawy. Spotykamy się jednakowo z przyjaciółmi jak też rodziną. Dobrze, jeśli przynajmniej jedna z zaproszonych osób ma na imię Andrzej. Po 30 listopada zaczynamy przygotowywać się już do świąt bożego narodzenia, a co najważniejsze rozpoczynamy post i powstrzymujemy się tak od spożywania nadmiernej ilości potraw, jak i też zabawy.
